Τα Αγια Μετέωρα - αυτή η Μοναστική Πολιτεία των Βράχων - αποτελούν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο, μετά το Αγιον Όρος, Ορθόδοξο Μοναστικό Κέντρο του Ελλαδικού χώρου.
Στο βορειοδυτικό τμήμα της θεσσαλικής γης από τα πανάρχαια χρόνια υψώνονται σιωπηλοί και ακίνητοι, περήφανοι κι επιβλητικοί, οι πέτρινοι γίγαντες των Αγίων Μετεώρων -ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Πίνδου και των Αντιχασίων, κοντά στην αγκαλιά του Πηνειού ποταμού, δεσπόζοντες πύργοι της φύσεως και φύλακες άγγελοι της Καλαμπάκας και του Καστρακίου.

Το πέτρινο δάσος των θεόπλαστων βράχων συνθέτει ένα από τα θαυμαστότερα και υποβλητικότερα γεωλογικά φαινόμενα του πλανήτη μας.
Η επικρατέστερη θεωρία υποστηρίζει, ότι η δημιουργία των βράχων οφείλεται σ' έναν δελτογενή κώνο - αποτελούμενο από ποταμίσιες πέτρες και λάσπη, που εκβάλλονταν στην αρχέγονη θεσσαλική λίμνη. Μετά την γεωλογική απόσχιση των ορεινών όγκων του Ολύμπου και της Όσσας τα νερά της λίμνης βρήκαν διέξοδο στο Αιγαίο μέσω των Τεμπών. Τότε, αυτός ο δελτογενής όγκος (με την διαβρωτική επίδραση σεισμών, ανέμων και βροχοπτώσεων στη διάρκεια εκατομμυρίων χρόνων) διασπάστηκε σε πέτρες και σε τεράστιους συμπαγείς βράχους - ύψους μέχρι και τετρακοσίων μέτρων!...
Στις απάτητες αυτές κορφές των γυμνών και χαριτωμένων από τον Θεό βράχων, ο παράτολμος και αποφασιστικός ασκητής ανακάλυψε την οδό που οδηγεί στα ουράνια δωμάτια και καταλήγει στην ποθητή θέωση.

Γι' αυτό και οι βράχοι, που βρίσκονται μεταξύ της και ουρανού - προσφέροντας την ασκητική κλίμακα της πνευματικής αναβάσεως - ονομάστηκαν "Μετέωρα", από τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη (κτίτορα της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου) τον 14ο αι. Τα Αγια Μετέωρα κατέστησαν έκτοτε μαρτυρία Χριστού, ζωντανή συνέχεια της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας Του.
Η Μοναστική Ζωή, μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι θεοσύστατος θεσμός που προϋποθέτει ειδική κλήση και ειδικό χάρισμα του Αγίου Πνεύματος. Σκοπός του Μοναχισμού είναι ο αγιασμός, η θέωση, μέσω της υπακοής, της ασκήσεως και της προσευχής. Οι Μοναχοί κοπιάζουν μέρα-νύχτα με νηστεία, αγρυπνία, εργασία, δεόμενοι, όχι μόνον υπέρ της δικής τους σωτηρίας, αλλά και υπέρ του σύμπαντος κόσμου, με πολύωρες θερμές προσευχές και παρακλήσεις.

Τα πρώτα ίχνη της ιστορίας των Αγίων Μετεώρων χάνονται στην αχλύ των θρύλων και των παραδόσεων. Ωστόσο, ήδη από τον 11ο αι. οι πρώτοι ερημίτες φώλιασαν στα κοιλώματα των ανεμόδαρτων βράχων. Περί τα τέλη του 11ου και τις αρχές του 12ου αι. συγκροτείται υποτυπώδης μικρή ασκητική πολιτεία, η Σκήτη της Δούπιανης ή των Σταγών με λατρευτικό κέντρο τον
ναό της Θεοτόκου - το "Κυριακό" της Σκήτης.

Κατά τον 14ο αι. ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης συγκροτεί το πρώτο οργανωμένο μοναστικό κοινόβιο στον μεγαλύτερο βράχο του πέτρινου δάσους, τον Μέγα Πλατύλιθο ή Μεγάλο Μετέωρο - και ορίζοντας το "τυπικό" του, σηματοδοτεί την παρουσία της Μοναστικής Πολιτείας των Βράχων, τα Αγια Μετέωρα.

Έκτοτε, εικοσιτέσσερα μοναστήρια κι ακόμη προϋπάρχοντα πάρα πολλά μονύδρια, ασκηταριά, κελλιά, προσευχάδια, ερημητήρια, σπήλαια, εγκλείστρες, στύλοι (στυλίτες) κ.λπ. - διάσπαρτα σ' όλους τους μετεωρίτικους βράχους- ανθίζουν, προς δόξαν του Κυρίου Ιησού Χριστού, τα οποία ιδρύονται ή ανακαινίζονται κυρίως έως τον 16ο αι. -οπότε και σημειώνεται η μεγάλη ακμή της Μοναστικής Πολιτείας- με αδιάλειπτη παρουσία πλέον των 600 ετών.

Από τα 24 μοναστήρια, σήμερα, άλλα βρίσκονται σε ερειπωμένη κατάσταση (Αγιο Πνεύμα, Αγιος Δημήτριος, Αγία Μονή, Παντοκράτωρ, Υψηλοτέρα, Αγιος Γεώργιος, Υπαπαντή κ.ά.) ενώ σώζονται ακέραιες και λειτουργούν οι Ιερές Μονές Μεγάλου Μετεώρου (Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού), Βαρλαάμ (Αγίων Πάντων), Αγίας Τριάδος, Αγίου Στεφάνου, Ρουσάνου (Αγίας Βαρβάρας) και Αγίου Νικολάου Αναπαυσά.

Τα Αγια Μετέωρα είναι στο σύνολό τους Αγία γη.
Είναι χώρος ιερός, θεόκτιστος και θεοφρούρητος γιατί έχουν αγιασθεί κάθε βράχος, κάθε σπηλιά, κάθε χαράδρα, κάθε πέτρα τους -αφού χορεία οσίων ασκητών και μαρτύρων της Μοναστικής Πολιτείας των Βράχων, επί 600 χρόνια, περπάτησαν και άγγιξαν και προσευχήθηκαν σε όλες τις γωνιές, σε όλες τις κορφές και σε όλες τις χαράδρες αυτού του τόπου.

Τα Αγια Μετέωρα για την χριστιανική, ιστορική, αρχιτεκτονική, αγιογραφική (και γενικότερα καλλιτεχνική), και γεωλογική μαρτυρία τους είναι αναγνωρισμένα ως διατηρητέο και προστατευόμενο μνημείο της ανθρωπότητος από την UNESCO και άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Ο χώρος των Αγίων Μετεώρων, από τον Οκτώβριο του 1995 με νόμο της Πολιτείας - και ως συνέχεια σχετικής αποφάσεως από το 1990 της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος -, ανακηρύχθηκε "τόπος ιερός, αναλλοίωτος και απαραβίαστος", γεγονός που εξασφαλίζει την Ορθόδοξη αυθεντικότητά του και την αποτελεσματική προστασία του.

Συνεχίζοντας την ορθόδοξη ασκητική και μοναστική παρουσία στα Αγια Μετέωρα - που προσέφεραν πλειάδα Αγίων και Οσίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία - οι σημερινές ιερές αδελφότητες με αγάπη Χριστού, σε αγαστή συνεργασία κι ευγενική άμιλλα, προσφέρουν πλούσιο και πολυσχιδές πνευματικό, ιεραποστολικό, αναστηλωτικό - ανακαινιστικό, κοινωνικό και εθνικό έργο, καθιστάμενες πηγές πανανθρώπινου πνευματικού ανεφοδιασμού