Η Καρύταινα είναι ένας γραφικός και ιστορικός οικισμός της Αρκαδίας που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέος. Βρίσκεται σε υψόμετρο 582 μέτρων, στο βουνό Αγιος Ηλίας (ή Ακρειοβούνι) και απέχει 54 χλμ. από την πρωτεύουσα του νομού, Τρίπολη και 20 χλμ. από την Μεγαλόπολη.
Διοικητικά, η Καρύταινα είναι δήμος που περιλαμβάνει δεκαέξι ακόμα τα χωριά και τους συνοικισμούς μεταξύ των οποίων είναι: οι συνοικισμοί Καρβουνάρι, Καλυβάκια, το Κοτύλιο με τους συνοικισμούς Στρογγυλό και Παλάτου, τα Μαυριά, τα Κυπαρίσσια του Κατσίμπαλη, η Ζώνη του Κουρουνιού, ο Ατσίχολος, ο Βλαχόρραφτης, το Σαρακίνι με τους συνοικισμούς Παλαιόκαστρο και Κρυονέρι.
Τα περισσότερα σπίτια της Καρύταινας έχουν χτιστεί το 19ο αιώνα και με τα λιθόστρωτα σοκάκια της, καθιστούν τις βόλτες μέσα στο χωριό, πραγματικά υπέροχες.

Η Καρύταινα γνώρισε περίοδο ακμής κατά την Φραγκοκρατία και το Φράγκικο κάστρο της, στη νότια πλευρά του οικισμού, υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά φρούρια της Πελοποννήσου, κατά τις περιόδους της Φραγκοκρατίας, της Τουρκοκρατία και της επανάστασης του 1821.
Στην Τουρκοκρατία η Καρύταινα ήταν εμπορικό κέντρο με κυριώτερα προϊόντα τον καπνό, τα μεταξωτά και το κρασί ενώ παράλληλα αποτέλεσε και σημαντικό διοικητικό κέντρο έως το 1830 που την θέση της πήρε η Δημητσάνα, γεγονός που συνετέλεσε στην παρακμή της.

Το Φράγκικο κάστρο παρά ότι σήμερα είναι μισογκρεμισμένο, συνεχίζει να διατηρεί το γόητρο του, ενώ η θέα που διαθέτει προς την γύρω περιοχή είναι εξαιρετική. Το εξωτερικό μέρος του διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση, ενώ το εσωτερικό του είναι πλήρως ερειπωμένο.

Η ερειπωμένη διώροφη κατοικία του 15ου αιώνα, με τη μορφή πύργου, που είναι χτισμένη στο λόφο πάνω από το χωριό και διαθέτει κεραμοπλαστικό διάκοσμο στη βόρεια όψη, αποτελεί παράδειγμα των σπιτιών του βυζαντινού οικισμού της Καρύταινας.

Από τα σημαντικότερα κτίσματα του χωριού είναι η εκκλησία Ζωοδόχος Πηγή, που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του. Κατασκευάστηκε το 16ο αι., προς αντικατάσταση της παλαιότερης του 14ου αι.
Το τριώροφο κωδωνοστάσιο με φράγκικα στοιχεία είναι του αρχικού ναού και χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Θεωρείται μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.
Στην περιοχή της Καρύταινας υπάρχουν αρκετές ακόμη σημαντικές εκκλησίες από τις οποίες ξεχωρίζουν εκκλησία του Αγίου Νικολάου, χτισμένη τον 17ο αιώνα, στο βορειοδυτικό άκρο του οικισμού και κάτω από τη Ζωοδόχο Πηγή. Είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο που ανήκει στο σύνθετο τετρακιόνο τύπο. Το υπέρθυρο του νότιου παραθύρου φέρει εγχάρακτη επιγραφή με χρονολογία 1831. Στο εσωτερικό της σώζεται μεγάλο μέρος από τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.
Στην κορυφή της νότιας πλευράς του λόφου, βρίσκεται η Παναγιά στο Κάστρο ή "εκκλησιά του Κολοκοτρώνη" με αξιόλογα μαρμάρινα κιονόκρανα, διακοσμημένα σύμφωνα με τη βυζαντινή παράδοση.

Στην είσοδο του χωριού, υπάρχει θολωτή πηγή με δίρριχτη στέγη και επιγραφή που φέρει τη χρονολογία 1922. Στα 200 μέτρα έξω και βόρεια του χωριού.

Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται ο Αλφειός ποταμός στον οποίο δεσπόζει το παλιό πεντάτοξο γεφύρι μήκους 50μ. Διαθέτει φράγκικα στοιχεία, και στη δυτική πλευρά του υπάρχει μια δίκοχη μικρή βυζαντινή εκκλησία, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Το γεφύρι βρίσκεται στο δρόμο που συνέδεε το κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία κατά το μεσαίωνα. Χτίστηκε από τους Φράγκους τον 13ο αιώνα και ανακαινίστηκε στα 1439 -1440 με δαπάνη του Μανουήλ Ραούλ Μελίκη, όπως αναγράφετε στην εντοιχισμένη επιγραφή του.

Η πανέμορφη φύση που περιβάλλει την Καρύταινα, έχει κύριο χαρακτηριστικό της την άγρια ζωή. Σημαντική θέση κατέχει το εντυπωσιακό φαράγγι που δημιουργεί ο ποταμός Αλφειός, καθώς και ο Λούσιος ποταμός. Ακόμη εντυπωσιακό είναι το παλιό πέτρινο γεφύρι του Ατσιχόλου στον Λούσιο, κοντά στο σημείο συμβολής με τον Αλφειό.

Κάτω από τον οικισμό διακρίνονται πεζούλες με ελιές, δείγματα καλλιεργειών που άλλοτε απλωνόταν σε μεγάλη έκταση γύρω από αυτόν. Τώρα, τα πιο παλιά χωράφια πολιορκούνται από πουρνάρια, σφεντάμια, φυλίκια, γαύρους και κουτσουπιές. Χαρακτηριστικό της περιοχής επίσης είναι οι βραχοτσομπανάκοι, μικρά πουλιά που είναι στενά συνδεδεμένα με τα βράχια.

Στην περιοχή της Καρύταινας λειτουργούσαν παλαιότερα δεκατέσσερις υδρόμυλοι και μια νεροτριβή, εγκαταστάσεις από τις οποίες σώζονται ένας τετράφθαλμος μύλος, ένας πολύ παλιός και απέναντί του τα ερείπια ενός άλλου.

Εναλλακτικός τουρισμός
Στο Λούσιο ποταμό διοργανώνοται από εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού δραστηριότητες rafting και kayak που συγκεντρώνουν πολλούς φίλους του σπορ. Μία διαδρομή για το rafting, ξεκινά από το Λούσιο ποταμό και καταλήγει στο γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό με διάρκεια διαδρομής 7 χλμ., ενώ μία δεύτερη ξεκινά από την ίδια γέφυρα και καταλήγει στο Μάτεση της Ηλείας ύστερα από διαδρομή 14 χλμ.

Εκδηλώσεις
κατά την διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων του Δεκαπεντεύγουστου, ιδιαίτερο χρώμα δίνει η αγορά που οργανώνεται από τον τοπικό σύλλογο γυναικών με υφαντά, εργόχειρα και άλλα είδη παραδοσιακής τέχνης, ο οποίος διατηρεί στο χωριό κατάστημα, για την πώληση των ειδών του.

Επισκευθείτε
Σε κοντινή απόσταση από την Καρύταινα μπορείτε να επισκευθείτε όμορφα παραδοσιακά χωριά της περιοχής όπως το Ελληνικό, την Στεμνίτσα με το Λαογραφικό Μουσείο της, τον Ατσίχολο και τον Βλαχορράφτη, καθώς ακόμη την Αρχαία Γόρτυνα όπου σώζονται τα περίφημα αρχαία Λουτρά του Ασκληπιού δίπλα στο Ιερό Ποτάμι, το φαράγγι του Λούσιου και τη μονή Καλαμίου.
Δείτε από κοντά τους χώρους που ενδείκνυνται για rafting και kayak, στο παραδοσιακό γεφύρι Καρύταινας - Ατσίχολου και την πανέμορφη και γραφική Ανδρίτσαινα.