Το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης ιδρύθηκε το 1953 από την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών (Ε.Κ.Ι.Μ.) και φιλοξενεί πολύτιμα εκθέματα της Ιστορίας του νησιού από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια έως τη σύγχρονη εποχή.
Το Ιστορικό Μουσείο με τις μοναδικές συλλογές του δίνει στον επισκέπτη μια ολοκληρωμένη διαδρομή μέσα στο χρόνο για την περιοχή της Κρήτης.
Η επίσκεψη στον ιστορικό αυτό χώρο ενδίκνειται για όλες τις ηλικίες και αξίζει πραγματικά να γνωρίσει ο επισκέπτης τα ήθη και τα έθιμα αυτού του όμορφου τόπου.
Το κτήριο στο οποίο στεγάζεται είναι ένα διώροφο νεοκλασικό του 1903, που κτίστηκε στη θέση του παλαιότερου της οικογένειας Καλοκαιρινού σε σχέδια Κ. Τσαντηράκη.
Εχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Η επίσκεψη ξεκινά από την αίθουσα Ανδρέα Γ. Καλοκαιρινού με μια επισκόπηση της κρητικής ιστορίας και αντιπροσωπευτικά εκθέματα από τις συλλογές και τις χρονολογικές περιόδους.
Στην επόμενη αίθουσα (2) σειρά έχουν οι Συλλογές Κεραμεικών και Γλυπτών τοποθετημένες κατά χρονολογική περίοδο από την Α΄ Βυζαντινή έως την πρώτη Οθωμανική και Ενετική περίοδο.
Ακολουθεί η Νομισματική Συλλογή με την παρουσίαση όλων των φάσεων της κρητικής οικονομικής ιστορίας από την πρώιμη χριστιανική περίοδο ως και τον 20ο αιώνα.
Οσον αφορά τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή, μπορείτε να δείτε την πορεία της ζωγραφικής και να διαπιστώσετε την συμβίωση του τοπικού ορθόδοξου πληθυσμού με Βενετούς και Οθωμανούς κυρίαρχους.
Την κορυφή της πυραμίδας αυτών των εκθεμάτων, απουελούν οι εξαιρετικοί πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), Η Βάπτιση του Χριστού (1567) και Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά (1570), τα οποία είναι και τα μοναδικά έργα του διακεκριμένου και παγκοσμίως γνωστού Ελληνα καλλιτέχνη που εκτίθενται στην Κρήτη.
Στις επόμενες αίθουσες αναβιώνει η νεότερη και σύγχρονη ιστορία της Κρήτης, η οποία είναι χωρισμένη σε τέσσερα στάδια με πρώτο αυτό της Οθωμανικής κυριαρχίας, δεύτερο την περίοδο του επαναστατικού αναβρασμού κατά τον 19ο αιώνα, που είχε σαν αποτέλεσμα την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, το τρίτο με θέμα την περίοδο του Μεσοπολέμου και τέλος τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με θέματα από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμος τη Μάχη της Κρήτης και την Εθνική Αντίσταση.
Σειρά έχουν οι αίθουσες Νίκου Καζαντζάκη με αναπαράσταση του γραφείου και της βιβλιοθήκης του χαρισματικού συγγραφέα από το σπίτι του στην Antibes της Γαλλίας, εμπλουτισμένα με εκδόσεις των βιβλίων του σε πολλές γλώσσες, δίνοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη ζωή και το έργο του.
Τέλος η περιήγηση στην ιστορία της Κρήτης με την Εθνογραφική Συλλογή κλείνει με την Εθνογραφική Συλλογή στην οποία παρουσιάζονται οι διαδοχικές φάσεις ανθρώπινης ζωής καθώς και των σημαντικότερων δραστηριοτήτων, του χώρου και του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο ζουν.