τον Ηρακλή να παλέψει μαζί τους, όταν ο ήρωας επέστρεφε από τη χώρα των Αμαζόνων. Ο Ηρακλής, βέβαια τους νίκησε και τους σκότωσε.
Η πόλη αποικίστηκε από τους Χαλκιδείς στα τέλη του 8ου π.Χ. αι. Το 480 π.Χ. συνέδραμε αναγκαστικά τον Ξέρξη στην εκστρατεία του εναντίον της Ν. Ελλάδας. Μετά τα Μηδικά προσχώρησε στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία. Αποστάτησε το 424 π.Χ. και προσχώρησε στο Βρασίδα, τον Σπαρτιάτη στρατηγό, αλλά σε όλη τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου ήταν το μήλο της έριδας μεταξύ Αθηναίων και Λακεδαιμονίων, γι' αυτό ο Θουκυδίδης τη μνημονεύει συχνά.
Το 348 π.Χ. την κυρίευσε ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας. Το 168 π.Χ., μετά τη μάχη της Πύδνας και την κατάλυση του Μακεδονικού βασιλείου, την κατέλαβαν οι Ρωμαίοι. Η αρχαία πόλη ήταν μία από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες πόλεις της Χαλκιδικής.

Κατά την πρώτη βυζαντινή περίοδο η πόλη συρρικνώθηκε. Το 14ο μ.Χ. αι. ο γενικός χώρος της αποτελούσε ήδη εξάρτημα μονών του Αγίου Όρους.
Κατά την Κλασσική Περίοδο, η πόλη είχε δύο ακροπόλεις, μία στα νότια, στο υψηλότερο σχεδόν τμήμα της, και μία άλλη στη Λήκυθο, στη μικρή οχυρωμένη χερσόνησο κοντά στο λιμάνι της. Η Λήκυθος οχυρώθηκε και στα ρωμαϊκά και στα βυζαντινά χρόνια.
Οι οχυρώσεις της πόλης - πύργοι ως κάποιο ύψος και τείχη - σώζονταν σε καλή κατάσταση ως τα τέλη του περασμένου αιώνα, οπότε το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε ως κυβόλιθοι για να επιστρωθούν οι δρόμοι της Κωνσταντινούπολης και της Θεσσαλονίκης. Σήμερα είναι ορατά μόνο ορισμένα ίχνη από τις θεμελιώσεις τους.

Αξιοθέατα - αρχαιολογικοί χώροι:
Ο παλαιοχριστιανικός ναός του Αγίου Αθανασίου. Χτίστηκε τον 5ο μ.Χ. αι. και είναι τρίκλιτη βασιλική. Καταστράφηκε από φωτιά τον 6ο μ.Χ. αι. και στα ίχνη του χτίστηκε άλλος ναός, ο οποίος επίσης καταστράφηκε. Σήμερα σώζεται σε καλή κατάσταση το μωσαϊκό του μεσαίου κλίτους.

Κατά άλλους στο χώρο εκείνο έγινε μια μάχη όπου οι επιδρομείς ήταν τριπλάσιοι απ' τους κατοίκους και για να νικήσουν έπρεπε ο καθένας να σκοτώσει τρεις τουλάχιστον (τρεις και νίκα).

αρχαιότητα Δέρρις. Το Πόρτο Κουφό ήταν ο αρχαίος Τορωναίος λιμήν ένα ασφαλέστατο αγκυροβόλιο για τα πλοία των Τορωναίων.

Το λιμάνι διατηρεί μέχρι σήμερα το αρχαίο του όνομα, αφού από τότε ονομαζόταν Κωφός λιμήν, γιατί οι αρχαίοι υποστήριζαν ότι όποιος είναι μέσα στον κόλπο δεν ακούει καθόλου τη βουή της θάλασσας. Χρησιμοποιούσαν μάλιστα το λιμάνι σαν παρομοίωση και για κάθε έναν που δεν άκουγε καλά έλεγαν ότι είναι "κωφότερος του Κωφού (Τορωναίου) λιμένος".

Το Πόρτο Κουφό είναι το ασφαλέστερο και μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Β. Ελλάδας και είναι σχεδόν πάντα γεμάτο με κάθε είδους σκάφη.
Σήμερα, είναι ένας ήσυχος μικρός ψαράδικος οικισμός που μοσχοβολάει φρέσκο ψάρι.

κτήματα ήταν αγιορείτικο μετόχι. Οι Συκιώτες ήταν φημισμένοι πολεμιστές και ατίθασοι άνθρωποι και συμμετείχαν σε όλες τις επαναστάσεις, που έγιναν στη Χαλκιδική, εναντίον των Τούρκων.

Το σημερινό του όνομα το οφείλει σε μια μεγάλη συκιά που βρισκόταν έξω από το χωριό, ή κατά μία άλλη εκδοχή ότι είναι χτισμένο στη σκιά του Αγίου Όρους.
Το χωριό κατάφερε μέχρι σήμερα να διατηρήσει αρκετά καλά την παραδοσιακή του αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και οι Συκιώτες παρέμειναν ατίθασοι αλλά και πολύ φιλόξενοι άνθρωποι και διατήρησαν τη δική τους διάλεκτο και τους πολύ ξεχωριστούς τους χορούς. Έχει ωραία, μικρά, στενά δρομάκια με καλοδιατηρημένα σπίτια, με χαγιάτια και πεζούλια.

Στο βορινό λόφο του χωριού δεσπόζει ο επιβλητικός πέτρινος ναός του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος χτίστηκε το 1814, καταστράφηκε το 1854 (από τον μακεδόνα οπλαρχηγό Τσάμη Καρατάσο, ο οποίος απέκλεισε μέσα στην εκκλησία τους Τούρκους, που διαφέντευαν μέχρι τότε τη Συκιά, και τους έκαψε) και ξαναχτίστηκε το 1856. Δίπλα στο ναό υπάρχει το θαυμάσιο παλιό σχολείο του χωριού με τους πέτρινους κίονες, κτίσμα του 1870.
Το χωριό απέχει 2 περίπου χλμ. από τον κεντρικό δρόμο προς την ενδοχώρα.
Στην γύρω περιοχή υπάρχουν θαυμάσιες παραλίες.

Αξιοθέατα - αρχαιολογικοί χώροι:

Ο ναός του Αγίου Αθανασίου. Το παλιό σχολείο. Τα ερείπια βυζαντινού ναού στη θέση Επισκοπή. Οι ανεμόμυλοι στην παραλία. Το προϊστορικό κάστρο στο ύψωμα Κούκος.

Στη Συκιά ζει και εργάζεται ο αυτοδίδακτος καλλιτέχνης (πετράς), Φιλήμων Ζηλωτής. Σμιλεύει την πέτρα με το σφυρί, το ματρακά, το βελόνι και το κοπίδι κόρες, λιοντάρια, αρρενωπές προτομές. Πάθος του το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και οι "αθάνατοι" της πατρίδας: Μέγας Αλέξανδρος, Αριστοτέλης, Δημόκριτος, Πλάτων και ο Παύλος Μελάς που δουλεύτηκαν με μεράκι πάνω στη σκούρα πέτρα του γρανίτη με τις σκόρπιες "σπίθες" από χρώμα μπλε, άσπρο, μαύρο, κίτρινο και χρυσαφί που βρίσκεται στο Καλαμίτσι και το Δραγουντέλι.

Πρώτος σταθμός των προσφύγων ήταν το Λαύριο. Γρήγορα όμως ενημερώθηκαν από το Ελληνικό Κράτος ότι στην Χαλκιδική υπάρχει ένα μέρος με άφθονη αλιεία και καλλιεργήσιμες εκτάσεις και έτσι εγκαταστάθηκαν από το 1923 έως το 1925 σ' αυτό το γεωγραφικό χώρο. Το σημερινό όνομα του χωριού (Σάρτη) προέρχεται, σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία απ' το Βασιλιά Σάρτιο ή Σάρτη που ζούσε σ' αυτή την περιοχή και είχε κτίσει σε τούτο το τόπο μια πολιτεία, τη Σαρτούπολη, η οποία βυθίστηκε.
Η Σάρτη σήμερα αριθμεί περί τους 1000 κατοίκους. Το καλοκαίρι, όμως λόγω της έντονης τουριστικής κίνησης παρουσιάζει ραγδαία αύξηση που φτάνει τις 15.000 με 20.000 χιλιάδες.
Είναι ένα πανέμορφο χωριό, με πεντακάθαρες θάλασσες και μοναδικούς, από άποψη ομορφιάς κόλπους και παραλίες, αξιοθέατα, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, ταβέρνες, τουριστικά καταστήματα.
Το μεγαλύτερο όγκο των τουριστών τον συγκεντρώνει το Δεκαπενταύγουστο όπου και γιορτάζει η εκκλησία του χωριού.

Αξιοθέατα - αρχαιολογικοί χώροι:

Το μετόχι της μονής Ξηροποτάμου. Τα έργα (γλυπτά και ζωγραφιές) του λαϊκού καλλιτέχνη μπάρμπα - Ζαφείρη σε καφενείο του χωριού. Το πολιτιστικό κέντρο (πέτρινο κτίσμα) Οι Καβουρότρυπες